پهنه بندی اقلیمی استان تهران با روش های آماری چندمتغیره

پهنه بندی اقلیمی به عنوان یکی از مهم ترین جنبه های تحقیقات اقلیمی، به شناسایی مکان های جغرافیایی مشابه و تفکیک مکانی آن ها از فضاهای ناهمگن می پردازد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تعیین مهم ترین عناصر اقلیمی موثر و در نهایت پهنه بندی اقلیمی استان تهران با مساحت 12981 کیلومترمربع برای یک دوره آماری 20 ساله (2012-1993) برای 14 ایستگاه استان است. این پژوهش کاربردی– توسعه ای و روش آن توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای، اسنادی و آرشیو سازمان هواشناسی کشور می باشد. بدین منظور پایگاهی مرکب از 49 متغیر اقلیمی ایجاد و متناسب با تراکم ایستگاه ها و تغییرپذیری متغیرهای انتخابی، یک شبکه به ابعاد 10×10 کیلومتر بر روی استان گسترانده شد. ایستگاه های مورد استفاده شامل ایستگاه های همدید و اقلیم شناسی استان تهران می باشد. متناسب با اندازه شبکه، تعداد 125 نقطه اطلاعاتی به دست آمد. سپس با روش میانیابی کریجینگ مقادیر متغیرهای انتخابی در این نقاط مشخص و داده های نقطه ای به پهنه ای تبدیل شدند. به منظور کاهش ابعاد ماتریس داده ها، از روش تحلیل عاملی با دوران واریماکس و از روش تحلیل خوشه ای پایگانی به طریق "وارد" جهت پهنه بندی استفاده شد. نتایج این بررسی نشان می دهد که 6 عامل به دست آمده از روش تحلیل عاملی، 2/93 درصد از پراش متغیرهای اولیه را به خود اختصاص می دهند. این عوامل عبارت اند¬ از: دما، بارش، رطوبت¬نسبی، ابرناکی، بادخیزی و غبارآلودگی که به ترتیب: 34/46، 84/18، 18/10، 83/7، 09/5، 96/4 درصد از تغییرات را نشان می دهند. از روش تحلیل خوشه ای با روش سلسله مراتبی "وارد" نیز 6 ناحیه اقلیمی معتدل و بارانی، نیمه خشک آفتابی، تندری گرم، بادی سرد، نیمه مرطوب گرم، غباری-تندری در استان شناسایی و بر اساس امتیازات عاملی نام گذاری شدند. ناحی? نیمه مرطوب گرم با مساحت 4692 کیلومترمربع بیش ترین درصد از منطقه را شامل می شود و کم ترین آن نیز با مساحت 424 کیلومترمربع به پهنه تندری گرم اختصاص دارد.